In de nieuwe muziek van rapper Sticks is ‘de dood nooit ver weg, maar het leven altijd dichterbij’

“Dit is het moeilijkste wat ik ooit heb geschreven”, geeft rapper Sticks toe op het laatste nummer van zijn nieuwe album Zonneschijn. Het nummer heet ‘Spring Sun’ en is “opgedragen aan de vrouw die er altijd voor hem was.” Zijn moeder werd vorig jaar ziek. Ze ging snel achteruit en stierf eerder dit jaar. De karakteristieke nasale stem van Sticks, nostalgisch en verdrietig, klinkt op een rustige pianobeat. “Je lijden is voorbij vanwege je dood.” Het lied is de letterlijke tekst die hij reciteerde bij de crematie.

Junte ‘Sticks’ Uiterwijk (42) stond eind jaren negentig aan de wieg van de Nederlandse hiphop, als onderdeel van de rapformatie ‘Opgezwolle’, samen met Zwolse medebewoners Rico, Delic en Typhoon. Hij groeide op bij zijn moeder in de wijk Holtenbroek, tegenwoordig woont hij met zijn vrouw en twee kinderen aan de stadsgracht. “Dat was altijd de droom. Dus welkom in mijn wereld”, zegt Sticks breed glimlachend in een koffietentje in hartje Zwolle. Hij wijst naar buiten. Een felle herfstzon verlicht de kleuren van de bladeren, die doen denken aan de impressionistische werken van Cy Twombly, zijn favoriete kunstenaar.

Wat trekt jou aan in zijn kunst?

“Zijn doeken gaan over ritme, over poëzie. De manier waarop ik muziek maak herken ik in zijn benadering van schilderen. Ik voel die creatieve kracht, dat zeurderige gevoel dat je moet creëren. Jezelf ‘daarbuiten‘gooien, heel kwetsbaar. Dat vergt veel moed. Ik heb hetzelfde gevoel over Nick Cave. Het doet zoveel verschillende dingen. Dan brengt hij nog een boek uit, dan een tentoonstelling met keramiek, een nieuwe plaat of een blogpost. En toch voelt het nooit als ‘oef, daar is Nick Cave weer’. Het is altijd eerlijk en puur, gedreven door liefde. Ik modelleer mijn carrière min of meer naar de zijne. En op het prachtig verwoorde advies van Rilke in de zijne Brieven aan een jonge dichter. Schrijf, creëer, want je kunt niet anders.”

Sticks heeft een legendarische status in de Nederlandse hiphop. Hij is een van de weinige rappers die al zo lang en zo consistent muziek uitbrengt. Vorig jaar nog twee albums (de wat obscure Alles over hoop en hoe optimistischer En door), een nieuwe dit jaar. Ook consistent zijn de ingenieuze teksten en slimme woordspelingen op elk nummer. Dat taalgevoel heeft hij niet van een vreemde meegekregen: zijn moeder was lerares Nederlands.

Sticks is inmiddels in de veertig en vader van twee dochters van vijf en acht jaar oud, die ‘het taalgevoel van oma hebben geërfd’. Op Zonneschijn hij rapt veel over het vaderschap en zijn nalatenschap. Toch klinken veel nummers nog jeugdig enthousiast. Op de track ‘Zijn we nog steeds OK?’ met James, Rico, Freez en Typhoon komt de jonge branie van Opgezwolle naar voren, terwijl de teksten over ouder worden gaan. En op ‘1 Take’ rapt Sticks openlijk over zijn nalatenschap en hoe hij geobsedeerd is door wat hij achterlaat.

Met andere woorden: is de terugblik begonnen?

‘Nou, dat weet ik niet. Zonneschijn is in ieder geval een definitieve uitspraak. Dat is prima. Maar voor mij is een album altijd een momentopname. Je weet niet wat volgend jaar zal brengen, voorlopig is dit alles wat ik wil zeggen. Ik zal mij altijd creatief blijven uiten. Maar of het nu muziek, schilderen of iets anders is, ik vind het lastig. En het valt nog te bezien of dat noodzakelijkerwijs iets is dat gedeeld moet worden. Maar op ‘1 Take’ zeg ik ook: het is pas genoeg als ik me bij mijn voorouders aansluit.”

Wat drijft jou om zoveel te verdienen?

“Ik word gewoon heel onrustig en somber als ik een tijdje niets maak. Tegelijkertijd schaam ik me als ik chagrijnig wakker word, omdat ik vind dat ik dankbaar moet zijn voor wat ik heb. Maar soms kan ik het gewoon niet helpen. Ik moet creëren.”

Voor mij was het conflict met Ronnie Flex iets dat zich voordeed in een tijd dat ik niets kon hebben. Ik heb er spijt van

‘Sunshine’ ademt nostalgie en verdriet, maar ook vreugde en broederschap. Heeft dat te maken met de dood van je moeder?

“Ik weet niet of ik het zo letterlijk zou zeggen. Maar het is wel zo dat al die jongens uit het verleden naar de crematie kwamen. Dat betekende veel voor mij. Niet veel later gingen we de studio in. Typhoon, Rico, James, iedereen. Dat voelde echt als vanouds, ook al ging iedereen zijn eigen ding doen. Mijn kinderen daar op de bank met een broodje pindakaas. Heerlijk, dan voel ik me trots. En tegelijkertijd mis ik mijn moeder heel erg. Ze was een grote inspiratiebron, de vrouw die mij heeft gemaakt. ‘Spring Sun’ is de toespraak die ik hield bij haar crematie. Dus ik weet het niet, ik denk dat het tweeledig is. Dit album is zowel litteken als liefde. Het leven, eenvoudig. De dood is nooit ver weg op dit album, maar het leven is altijd dichterbij.”

Zonneschijn gaat over zelfgekozen familie, over liefde en vrede. Het was dus behoorlijk uit karakter toen Sticks Ronnie Flex dit voorjaar leek te ‘dissen’, geeft hij openlijk toe. Een zakelijk conflict tussen Sticks’ label Top Notch en Ronnie Flex werd niet alleen in de rechtbank, maar ook muzikaal uitgevochten. Sticks heeft de track uitgebracht ‘Pincodes‘ uit, als reactie op de eerdere disstrack ‘Kees Gesloten‘ van Ronnie richting Top Notch. De emoties liepen daarna hoog op, vooral toen Anouk erbij betrokken raakte en Ronnie Flex het n-woord noemde.

Wat gebeurde daar?

“Nou… Het begon in maart. Ik had net mijn moeder verloren, het was compleet verpest en verward met rouw. Ik besloot om met Vincent een paar dagen naar de Ardennen te gaan, om er even helemaal tussenuit te zijn. Tegelijkertijd maakte Vincent zich grote zorgen over de situatie rondom Ronnie. Ik had wat teksten geschreven en Vincent wilde dat ik ze op de maat zette. Ik dacht: waarom niet, ik weet zeker dat het me goed zou doen om alles uit mijn hoofd te krijgen alsof ik nog begin twintig was. Verdriet brengt ook woede met zich mee. Tegelijkertijd weet ik het zeker: geen enkele regel in dat nummer ging over Ronnie. Toch werd het nummer later door iedereen geïnterpreteerd als een diss. Hand op mijn hart, dat was niet mijn bedoeling.”

Had je niet kunnen voorspellen dat het zou ontploffen?

“Achteraf gezien natuurlijk. Er zat zeker ook een beetje ego in. Vincent had een paar scherpe sms’jes richting Ronnie, dus ja, dan ben je dat wel schuldig door associatie. Maar voor mij was het iets dat ontstond in een periode waarin niets iets kon hebben. Ik heb er spijt van. Als mijn gedachten daar waren geweest, had ik het niet gedaan. Het klinkt misschien flauw, maar het is waar. Ik sprak Ronnie later via de app en hij zei dat het ‘gewoon hiphopshit’ was. Er is geen haat tussen ons. Het gaat voor mij om het welzijn van de mensen om mij heen, en uiteindelijk om wat ik belangrijk vind. Op een gegeven moment verandert je leven. Je hebt kinderen, er gebeuren belangrijke dingen, en dan worden dat soort ego-dingen minder belangrijk. Het is wat het is: een momentopname, net als alles wat we maken.”

Om te delen





E-mail de redacteur