“U heeft het geweldig gedaan. Dit was een uitstekende top. Ik heb ervan genoten.” De Amerikaanse president Donald Trump stak zijn lof voor demissionair premier Dick Schoof, de gastheer van de NAVO-top, vanmiddag niet onder stoelen of banken. In Nieuwsuur noemt de premier de top “historisch”.
“Een combinatie van opgelucht en blij met het resultaat dat op deze top is bereikt”, zo beschrijft Schoof zijn gevoel aan het einde van de tweedaagse NAVO-top. Hij noemt het “dagen van topsport”, maar voelde zich ook als een vis in het water. “Het domein van internationale veiligheid, daar heb ik veel feeling mee. En een van mijn eerste dingen die ik deed als premier, was de NAVO-top in Washington, dus daar heb ik alle internationale leiders al ontmoet.”
Schoof was ook aanwezig bij de belangrijkste vergadering met alle regeringsleiders en staatshoofden vanmiddag, waar de sfeer “relaxed” was, aldus de premier. “Het is niet gaan wringen. Er wordt op dit soort bijeenkomsten tot de laatste dag onderhandeld, maar de verklaring was de dag voor de top helemaal rond. Je ziet ook geen verschil tussen de verklaring van vlak voor en na de top.”
‘Details doen ertoe’
Toch werd die verklaring vorige week wel degelijk nog aangepast, nadat Spanje zich verzette tegen de nieuwe defensienorm van 5 procent van het bruto binnenlands product. In plaats van “wij” committeren ons aan die nieuwe norm, staat er nu “bondgenoten”. Een vagere term die vatbaar is voor interpretatie. “Details doen er soms toe, dat is absoluut waar”, zegt Schoof daarover. “Maar het is ook belangrijk om iedereen aan boord te halen. Wat belangrijk is: alle 32 lidstaten hebben met deze verklaring ingestemd.”
Rob Bauer, tot voor kort de hoogste militair van de NAVO, is kritischer op de houding van Spanje. Hij wijst erop dat elk land een boodschappenlijstje heeft gekregen van de NAVO van wat zij moeten aanschaffen in de komende jaren. “Spanje heeft ingestemd met dat boodschappenlijstje. Ze denken dat ze daarvoor minder geld nodig hebben dan die 3,5 procent. Ik denk dat dat wishful thinking is, maar we gaan het zien.”
Mocht Spanje achterblijven, dan neemt het land een groot risico, stelt Bauer. “En dat risico neemt het niet allen ten opzichte van zichzelf, maar ten opzichte van het collectief. Dus het is, denk ik, terecht dat het collectief dan op een gegeven moment zegt: leuk dat jij dat risico neemt, maar we moeten met elkaar zorgen dat dat schild er is.”
Bekijk hier een overzicht van dag 2 van de NAVO-top
Complimenten, grote woorden en heel veel geld: dit was dag 2 van de NAVO-top
Nu alle lidstaten hun handtekening onder de nieuwe afspraken hebben gezet, wacht hun regeringen de volgende uitdaging: waar moet het extra geld – voor Nederland jaarlijks 16 tot 19 miljard euro – vandaan komen? In Nederland zal deze keuze grotendeels op het bord komen van toekomstige kabinetten. Secretaris-generaal Mark Rutte gaf vandaag desgevraagd drie opties waar die kabinetten uit kunnen kiezen: belastingverhoging, bezuinigen op bestaande uitgaven of de staatsschuld laten oplopen.
Schoof: “Het zal in de komende formatie ongetwijfeld een belangrijk onderwerp worden en er zullen keuzes moeten worden gemaakt. Maar veiligheid gaat wel ergens over, en niks doen is geen optie.”
Bauer voegt daar aan toe dat het vervolgens nog niet zo makkelijk gaat zijn om al die miljarden uit te geven. “We zitten in een situatie dat er geld is om de snoepwinkel binnen te stappen om snoep te kopen, maar er ligt heel weinig in de schappen. Dus de zwakste schakel is dat we de productiecapaciteit van de defensie-industrie serieus moeten gaan vergroten.”
Ontmoeting Wilders
Trump had vanmiddag ook nog een ontmoeting met PVV-leider Geert Wilders. Schoof ontkent dat hij iets met het organiseren van die ontmoeting te maken heeft gehad. “Dat is echt niet zo. Ik hoorde het ergens begin deze week van mijn medewerkers. Geert Wilders heeft zelf gezegd dat het hem door de ambassade is aangeboden, maar ik heb het in ieder geval niet geregeld.”
