Egypte eist strengere moderatie op TikTok wegens schenden ‘familiewaarden’

• Joost Scheffers

  correspondent Egypte

Egypte dreigt TikTok te verbieden, tenzij het platform binnen drie maanden een strengere moderatie invoert. Niet omwille van privacy, zoals in Europa, maar om te voldoen aan de “morele en sociale standaarden” die gelden in het land.

In korte tijd zijn acht TikTokkers opgepakt, van wie zes vrouwen, die deze vage regels zouden hebben overtreden.

Al jarenlang worden voornamelijk vrouwelijke TikTokkers uit de (lagere) middenklasse vervolgd onder deze wetgeving, voor het “schenden van de Egyptische familiewaarden”. Lokale mensenrechtenorganisaties spreken van “klassendiscriminatie”. Met het ultimatum aan TikTok wil Egypte de kwestie bij de kern aanpakken, in de hoop dat de content wordt aangepast.

Onder Egyptenaren wordt wisselend gereageerd op de arrestaties. Veel mensen, zowel mannen als vrouwen, juichen de arrestaties toe, omdat vrouwen zich niet zouden gedragen zoals een Egyptische vrouw dat hoort te doen. In het land gelden veel ongeschreven sociale regels, met name voor vrouwen.

Mannen kunnen praktisch doen en laten wat ze willen, terwijl er voor vrouwen tal van beperkingen zijn: van hun kleding die weinig tot niets mag onthullen, tot hoe laat ze ‘s avonds op pad mogen. Bovenal moeten ze een goede echtgenote zijn.

In hogere sociale klassen worden deze regels wel iets losser opgevat. Een kleiner deel van de Egyptenaren is kritisch over de aanhoudingen en stelt vragen bij de aanklachten over “obscene taal”, want er zou op TikTok niet anders worden gesproken dan in Egyptische films of series.

Afgelopen vrijdag werd bekend dat TikTokkers Umm Makkah en Umm Sajda waren opgepakt wegens “het publiceren van clips met obscene taal, het schenden van de publieke moraal en het misbruiken van sociale media”.

Deze volgens mensenrechtenorganisaties juridisch bewust vage definities komen voort uit een controversiële wet uit 2018, die de online vrijheid stevig inperkt.

Sinds 2020 zijn er meerdere bekende TikTokkers vervolgd en tot jarenlange celstraffen veroordeeld. Zo waren Mawada al-Adham en Haneen Hossam met hun miljoenen volgers razend populair in het conservatieve land.

Waren, want de rechter heeft het tweetal in 2020 tot zes en tien jaar celstraf veroordeeld wegens mensenhandel. Dergelijke straffen kunnen ook zomaar opgelegd worden aan de recent gearresteerde TikTokkers.

Volgens de rechter had het tweetal in hun video’s jonge vrouwen opgeroepen zich aan te melden bij videochatdienst Likee om te chatten met anderen en daarmee geld te verdienen. Zodoende hadden ze overspel en prostitutie gepromoot, luidde het oordeel.

In de afgelopen vijf jaar zijn er 109 zaken geopend tegen zeker 151 TikTokkers, meldt het Egyptian Initiative for Personal Rights, een van de laatste onafhankelijke mensenrechtenorganisaties in het land. Alle aanklachten tegen de TikTokkers gaan over familiewaarden.

Een groep van ruim dertig fanatieke en conservatieve advocaten dient al jaren deze en vergelijkbare aanklachten in bij de openbaar aanklager. Onder hen is de vooraanstaande advocaat Ashraf Farhat, die donderdag op een persconferentie zei dat hij dat doet om “de samenleving te reinigen”.

Eerder opende hij een zaak tegen de bekende actrice Rania Youssef, omdat zij in zijn ogen een te blote jurk droeg op het filmfestival van Cairo. De zaak werd uiteindelijk geseponeerd, al was Youssef lang onderwerp van gesprek in de media.

Egypte staat op plaats 139 van 148 landen in het Global Gender Gap Report 2025 van het World Economic Forum. In Egypte ziet men die kloof niet zo. Er zijn onder president Al-Sisi meer vrouwelijke ministers en parlementariërs dan ooit.

“Vrouwen beleven een gouden tijd, want Abdel Fattah Al-Sisi is de grootste voorvechter van vrouwen”, zei de minister van Parlementaire en Juridische Zaken en Politieke Communicatie deze week.

De kans dat TikTok over drie maanden ook echt uit de lucht gehaald wordt als de moderatie niet is aangepast, lijkt trouwens klein. Met 33 miljoen gebruikers is de app extreem populair.

De president zal de bevolking niet tegen zich in het harnas jagen in een tijd waarin de gemiddelde Egyptenaar moeite heeft om rond te komen. Voor velen blijft TikTok een fijne afleiding met korte komische video’s, al zullen vrouwelijke makers wel extra op hun hoede zijn.