Ook in hoger beroep heeft een federale rechter vrijdag de heffingenpolitiek van president Trump onderuitgehaald. De uitspraak wordt gezien als een serieuze bedreiging voor het handelsbeleid dat de Amerikaanse president de afgelopen maanden voerde, waarmee hij beloofde de VS weer rijk te zullen maken.
Volgens de rechters is de agressieve heffingenpolitiek in strijd met de Amerikaanse wet. Hiermee volgt het hof van beroep de uitspraak van een lagere rechtbank, die in mei al tot hetzelfde oordeel kwam. Wat zijn de gevolgen van deze uitspraak? Drie vragen:
1
Waarom zijn Trumps tarieven onwettig?
Voor de juridische onderbouwing van de ‘wederkerige’ handelstarieven bewandelde Trump een politiek geitenpaadje: om snel te kunnen handelen, beriep hij zich op noodwetgeving. Deze International Emergency Economic Powers Act, een wet uit de jaren zeventig, geeft de president de macht om per decreet sancties of embargo’s in te stellen tegen andere landen, zonder tussenkomst van het Congres.
Trump kondigde in april een basistarief van 10 procent aan voor vrijwel alle Amerikaanse handelspartners, en gooide daar vervolgens forse verhogingen bovenop voor tientallen landen waarmee volgens hem een ‘oneerlijke’ handelsbalans bestond. Ook kregen sommige handelspartners extra ‘strafheffingen’; zo stelde Trump heffingen in tegen Mexico en Canada omdat ze te weinig zouden doen tegen de smokkel van de zeer verslavende pijnstiller fentanyl naar de VS, en tegen illegale immigratie. Ook China werd zwaar aangeslagen.
Maar, zo oordeelden de rechters vrijdagavond, door zich op deze noodwet te beroepen is Trump zijn boekje te buiten gegaan. Deze wet is nooit bedoeld om heffingen in te stellen voor zo ongeveer de gehele Amerikaanse import – het woord ‘tarieven’ komt in de hele wettekst niet eens voor. Trump zou geen „ongelimiteerde autoriteit” hebben om handelstarieven in te voeren buiten het Congres om.
Heffingen op basis van andere wetten, zoals op die voor staal en aluminium, blijven door deze uitspraak buiten schot.
Lees ook
Het stof van Trumps handelsoorlog daalt neer, hoe ziet de economische wereldorde er nu uit?
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2025/08/01182705/web-0208ECO_handeltrump1.jpg)
2
Zijn de tarieven hiermee van tafel?
Het korte antwoord: voorlopig nog niet. Trump kan (en gaat) de uitspraak nog aanvechten bij het Amerikaanse Hooggerechtshof. Hier hadden de rechters al rekening mee gehouden in hun uitspraak van vrijdag; zonder tegenbericht gaat die pas halverwege oktober in zodat er geen economische chaos zou ontstaan. De president sloeg op zijn eigen sociale mediakanaal al om zich heen. Hij haalde uit naar de „zeer partijdige beroepsrechter” en stelde in kapitalen: „ALLE TARIEVEN ZIJN NOG STEEDS VAN KRACHT.”
Bij het Hooggerechtshof is Trump niet zeker van zijn zaak; veel juristen en rechters stellen al sinds de eerste heffingen kritisch dat de president zijn macht misbruikt voor economisch gewin.
3
Wat betekent deze uitspraak voor het handelsbeleid?
De adviseurs van het Witte Huis zeggen dat het terugdraaien van de importheffingen voor grote economische chaos zou zorgen. Enkele uren voor de uitspraak stelden Trumps advocaten in een brief dat het ongedaan maken van de heffingen „catastrofale gevolgen” zou hebben voor de Amerikaanse economie, in de orde van grootte die doet denken aan de economische meltdown van 1929. „Ons land zou niet in staat zijn om de duizenden miljarden dollars terug te betalen waaraan andere landen zich hebben gecommitteerd.”
De uitspraak kan handelsakkoorden op losse schroeven zetten die de regering-Trump sinds de aankondiging van de heffingen met verschillende landen heeft gesloten, zoals met het Verenigd Koninkrijk, de Europese Unie, Zuid-Korea en Japan.
Zou Trump een beroepszaak bij het Hooggerechtshof verliezen, dan houdt hij nog altijd juridische mogelijkheden om handelstarieven in te voeren. Het grote verschil is dan wel dat hij zich niet langer op noodwetgeving kan beroepen en zich voor nieuwe handelstarieven waarschijnlijk tot het Congres moet wenden.
