Hoe een gezin totaal zelfvoorzienend leeft en twijfelt

Misschien hebben we dat gevoel allemaal weleens. Even balen van de drukte en in alle rust helemaal je eigen ding willen doen. Zelfvoorzienend leven in alles (op belasting betalen na wellicht) is dan een rigoureuze stap. Hoe dat een gezin vergaat, kun je nu zien op NPO Start.

Het gaat hier om een anderhalf uur durende documentaire van de EO, A New Kind of Wilderness. Metro bekeek het werk van regisseur Silje Evensmo Jacobsen voor televisierubriek Blik op de Buis. We zien een interessante manier van leven, maar ook een vreselijk drama. De film won vorig jaar de hoofdprijs op het Sundance Film Festival.

Zelfvoorzienend met eten en onderwijs

Het gaat hier niet om soevereinen / autonomen. Die willen om zelfbedachte redenen ‘gewoon’ niets betalen (maar wel ontvangen). Mensen die zelfvoorzienend leven, trekken zich ook enigszins terug uit de maatschappij. Het gaat dan echter om eigen voedselvoorziening en thuisonderwijs voor de kinderen. Het gezin Payne uit Noorwegen is zo’n familie en zij spelen de hoofdrol in A New Kind of Wilderness.

De ouders zijn Maria en Nik, de vier kinderen Ronja, Freja, Falk en Ulv. Maria had Ronja al toen zij besloot haar leven met Nik te delen. Een zelfvoorzienend leven in dit geval. Misschien hadden we als Nederlandse kijkers liever een zelfvoorzienend gezin uit eigen land gezien, maar daar is nu eenmaal geen documentaire over. Er is geen exact aantal bekend van hoeveel mensen in Nederland zelfvoorzienend zijn, trouwens. Simpelweg omdat er geen gegevens over worden bijgehouden.

Zonder luxe, maar ontzettend bevrijdend

De Paynes wonen afgelegen in een boerderijtje in een Noors bos. De natuur is hun ‘ding’, de moderne maatschappij het liefst ver weg. Maria zegt daarover: „Uit de ratrace stappen betekent zonder luxe leven, maar het is wel ontzettend bevrijdend. We bepalen ons eigen leven.”

De docu is nog maar een paar minuten bezig als er opeens alleen maar foto’s in beeld verschijnen, in stilte. Het is door Maria met een kaal hoofd te zien en de kinderen met hun armen om haar heen snel duidelijk. De moeder is ziek. Zelfvoorzienend of niet, zij was op een gegeven moment toch aan iets overgeleverd: de zorg. De kijker krijgt direct mee dat Maria op jonge leeftijd (41) aan kanker gestorven is. „Ik mis haar geur”, zegt dochter Freja. „Maar ik heb nog een trui waaraan ik kan ruiken.” Maria was overigens fotograaf en een schrijfster van een populaire blog. Er is dus – voor deze docu gelukkig – veel over haar bewaard gebleven.

Zelfvoorziend leven opeens een zware taak

A New Kind of Wilderness is hiermee geen documentaire over omgaan met de dood geworden. De dreun is wel een belangrijk punt geweest in hun leven, dat zelfvoorzienend blijft. Hoe doe je dat als ‘de helft’ wegvalt? Thuisonderwijs, eten verbouwen, met de kinderen in de natuur zijn, ‘de aarde zo min mogelijk schaden’, het komt allemaal op het bordje van de vader. Nik noemt het „ontzettend moeilijk in m’n eentje”, maar met Maria als mooie herinnering en haar graf in de buurt, geeft hij niet op. Zijn kinderen blijven ook naar het drama nieuwsgierig als zij in de natuur zijn. „Waar gaan de wolken eigenlijk heen?”, vraagt een van de jongste twee bijvoorbeeld.

Je zou die vier ongelukkige – en toch gelukkige – kids als kijker weleens een dagje ongeremd genieten in een pretpark gunnen. Aan de andere kant: ze weten misschien niet eens wat het is.

‘Waarom gaan wij niet naar school?’

„Waarom gaan wij niet naar school zoals andere kinderen?”, vraagt tiener Freja, als de kinderen net een lesje bomen omzagen achter de rug hebben. De vraagt klinkt precies op een moment dat de camera uiteraard draait, maar het is toch iets waarop de kijker een antwoord zal willen weten. Dat antwoord van papa Nik lijkt op kinderen gericht: „Om meer tijd met jullie door te brengen, niet alleen maar ’s avonds en in het weekend.” Het blijkt een goeie keuze geweest, aangezien later bleek dat Maria amper tijd meer had.

Als de kinderen er niet bij zijn, uit Nik wel z’n twijfels. „Verpest ik hun leven niet? Doe ik iets vreselijks wat ze me later altijd zullen verwijten?” De vader raakt er soms even van in paniek, een gevoel dat hij vroeger meteen met zijn geliefde had besproken. Toch volgt hij dat gevoel uiteindelijk, want helemaal zelfvoorzienend blijft het gezin Payne niet. De kids zitten later toch in de schoolbanken. Ze hebben zelfs wat vriendjes gemaakt, waar ze eerder alleen elkaar hadden.

Aantal blikken uit 5: 3,5

A New Kind of Wilderness is nu op NPO Start te bekijken.

Meer lezen over (nieuwe) programma’s op tv?

Reacties