Kabinet en PostNL lijnrecht tegenover elkaar over bezorgplicht: hoe nu verder?

PostNL wil af van de wettelijke verplichting om post te bezorgen, maar demissionair minister Karremans weigert daarmee in te stemmen. Karremans spreekt van een juridisch spelletje. De vraag is: wie trekt er aan het langste eind?

Vanochtend werd bekend dat PostNL een rechtszaak over subsidie had verloren. Het bedrijf was naar de rechter gestapt om zo van het ministerie van Economische Zaken een subsidie van 30 miljoen euro af te dwingen. De kosten voor de postbezorging blijven maar stijgen, terwijl de hoeveelheid post sinds 2009 met 70 procent is gedaald, zegt PostNL.

De rechter oordeelde dat de situatie niet zo dringend is dat het kabinet financiële steun moet geven.

De uitspraak van de rechter was voor PostNL weer aanleiding om de minister te vragen de wettelijke bezorgplicht af te schaffen (de zogenoemde Universele Postdienst UPD). Maar de minister voelt daar dus niets voor.

Een gemakkelijke oplossing is er niet, zeggen de bonden. “Iedereen wil de krenten eruit pikken, maar niet de plichten”, zegt Gerard van Rijn van de Bond van Post Personeel (BVPP). PostNL lijdt verlies op de bezorging van brieven, de pakketjesafdeling is winstgevend.

CNV-bestuurder Rob Koster noemt het voorstel van PostNL om de wettelijke bezorgplicht te schrappen dramatisch maar voorspelbaar. “Het is het gevolg van jarenlange politieke onwil om verantwoordelijkheid te nemen voor de publieke dienst. De overheid bestelt een publieke dienst, maar weigert te betalen.”

Voormalig minister Beljaarts van Economische Zaken besloot eerder dat PostNL per 1 juli volgend jaar maximaal 48 uur de tijd krijgt om een brief te bezorgen in plaats van 24 uur, zoals nu nog het geval is. Maar volgens PostNL is dat niet voldoende om de financiële malaise op te lossen. Minister Karremans houdt vast aan deze afspraak en aan voortzetting van de bezorgplicht, schrijft hij aan de Tweede Kamer.

Maarten Pieter Schinkel, hoogleraar Economie aan de Universiteit van Amsterdam, pleit ervoor dat het hele postsysteem op de schop gaat. “Het brievennetwerk moet worden losgeknipt en vervolgens door de overheid worden aanbesteed, samen met UPD. Dat kan landelijk of regionaal en PostNL hoeft dan niet te bieden”, zegt hij.

Dit kan volgens Schinkel worden vergeleken met hoe het spoor in Nederland is geregeld: ProRail is de beheerder van het spoor en de NS en regionale vervoerders mogen via een aanbesteding het spoor gebruiken. In zo’n soort scenario komt de infrastructuur (brievenbussen, de sorteermachines en de busjes) rond de post in overheidshanden en kan de uitvoering aanbesteed worden aan PostNL of een andere partij als DHL of UPS.

Volgens Schinkel is het wel essentieel dat de wettelijke eisen afgezwakt worden, want anders is het voor geen enkele partij erg aantrekkelijk om de bezorging van brieven over te nemen. Maar ook met lagere eisen kan het nodig zijn dat er vanuit de overheid financiële steun komt, zegt hij. Volgens Schinkel is het voordeel daarvan dat het bedrijf dat voor de postbezorging de minste subsidie nodig heeft, de aanbesteding wint. Al met al vindt hij dat de postwet terug naar de tekentafel moet.

Vakbondsbestuurder Van Rijn van de BVPP wil ook naar een ander systeem. Hij wil aan de wettelijke eisen sleutelen. PostNL moet nu 95 procent van de post binnen 24 uur bezorgen. “Je zou dat plafond ietsje lager kunnen leggen en dan voor elke procent dat ze boven de norm presteren een vergoeding geven. Dat is een heel ander systeem. Op die manier stimuleer je ook de kwaliteit”, zegt Van Rijn.

De vakbonden roepen op om snel overleg in te plannen. Ze willen dat PostNL, de overheid en de bonden gezamenlijk in overleg gaan. PostNL laat weten zich te beraden op vervolgstappen.