Meer gemeenten steunen de oproep van de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema. Zij wil dat het kabinet de Israëlische regering tot de orde roept en dat de verwoesting van Gaza en de uithongering van en moord op Palestijnen stopt. Haar oproep krijgt vandaag navolging.
Na een rondgang van Nieuwsuur blijkt dat deze steden zich achter Amsterdam scharen: Den Haag, Groningen, Tilburg, Apeldoorn, Arnhem, Amersfoort, Leiden en Utrecht, waar de gemeenteraad ook al een motie aannam waarin staat dat de stad de term ‘genocide’ in de communicatie over Gaza moet gebruiken.
“Normaal is het niet aan de gemeente om zich uit te spreken over internationale politiek, maar de verschrikkelijke situatie in Gaza en het schenden van het staakt-het-vuren door Israël raakt de harten van onze inwoners”, zegt de Utrechtse burgemeester Sharon Dijksma.
Grote weerslag
In Apeldoorn vindt burgemeester Ton Heerts dat het aan het kabinet is om stelling te nemen. “Maar wij verwachten wel dat dat niet bij woorden blijft. Nederland moet zich inzetten voor daadwerkelijke de-escalatie en humanitaire steun.”
Ook de burgemeester van Amersfoort zegt dat een stadsbestuur zich niet snel uitspreekt over onderwerpen die internationale conflicten en geopolitieke ontwikkelingen betreffen. (…) “Maar wanneer een gebeurtenis een grote weerslag heeft op de Amersfoortse samenleving en hoe wij als Amersfoorters met elkaar leven, ligt dat anders”, zegt Lucas Bolsius.
Haarlemmermeer en Zwolle steunen de oproep niet. Rotterdam bespreekt het vanavond nog, Almere, Zaanstad, Den Bosch en Eindhoven laten zich er niet over uit. En van Breda, Nijmegen, Haarlem en Enschede kwam geen reactie.
Steviger stelling nemen
“Wanneer gerenommeerde instituties als het NIOD, en de Hebrew University in Jeruzalem, spreken van genocide en genocidaal geweld, dan kan de Nederlandse regering niet langer wegkijken en moet het de Israëlische regering tot de orde roepen”, zegt de burgemeester van Arnhem Ahmed Marcouch.
Het is tijd dat het kabinet steviger stelling neemt, vindt de burgemeester van Leiden Peter Heijkoop. “Israël heeft het recht zich te verdedigen (…) Maar dat recht kent grenzen. In de tegenreactie vanuit de staat Israël zijn proportionaliteit en humaniteit inmiddels ver te zoeken. En met het bombarderen van burgerdoelen en het weigeren van noodhulp overschrijdt de staat Israël de grenzen volledig.”
Maar wat zullen de oproepen opleveren? Het is in ieder geval een heel duidelijke stem vanuit de samenleving, zegt Pieter Jeroense van VNG International, voor democratisch lokaal bestuur wereldwijd. “Gemeenteraadsleden lopen in de stad, hebben gesprekken met hun buren. Die kennen mensen die mensen kennen in Gaza. Dus met deze oproepen brengen gemeenten dat gevoel in hun stad over.”
Geluid van de Rijksoverheid
Dat de invloed daarvan het internationale beleid van Nederland zal veranderen, verwacht hij niet. Hij deed onderzoek naar de opstelling van lokale overheden na de Tweede Wereldoorlog. “Uitspraken mag je doen. Maar als het gaat om maatregelen die indruisen tegen de landelijke koers, zal de overheid ingrijpen. Dan wordt teveel bemoeienis met het buitenlandbeleid niet op prijs gesteld.”
Al was het in 2013 de Amsterdamse burgemeester Eberhard van der Laan die weigerde de Russische president Vladimir Poetin te begroeten bij een staatsbezoek. Rusland had toen net een anti-homowet aangenomen. Op het Amsterdamse stadhuis liet Van der Laan de regenboogvlag wapperen toen zijn locoburgemeester Poetin ontving.
Hoogleraar decentrale overheden Geerten Boogaard ziet dat er in de geschiedenis wel vaker anders gedacht wordt op lokaal niveau dan in Den Haag. “Het heeft nu eigenlijk wel lang geduurd, achteraf gezien, voordat dit soort oproepen er kwamen. Want als dit gevoel bij de eigen bevolking leeft, dan is het ook de taak van de gemeenteraad om dat uit te dragen.”
Verwacht Boogaard dat het kabinet zal luisteren als steeds meer gemeenten aan de bel trekken? “In gezonde interbestuurlijke verhoudingen luister je naar elkaar. Maar in ons systeem is het ook wel een voordeel: als je je niet herkent in het geluid van de Rijksoverheid – wat het officiële beleid is – is er altijd ook nog het beleid van je eigen gemeente. En daar herken je je misschien wel in.”
