Hoe weerbaar en veilig is de Rotterdamse haven in een steeds woeliger wereld? De baas van het Havenbedrijf doet een oproep aan de politiek: “De tijd gaat dringen. Het is een mand met problemen en dat mandje zit aardig vol. Doe daar wat aan.”
Door de oorlog in Oekraïne en de dreiging van Rusland is de cruciale infrastructuur die de haven van Rotterdam biedt alleen maar belangrijker geworden. Want via Rotterdam komen essentiële materialen en producten Nederland binnen. Maar de haven is ook een zeer belangrijke plek voor de doorvoer van defensiematerieel, mocht het tot een oorlog komen.
Is de haven daar klaar voor en hoe zit het met de veiligheid van de haven zelf? Want juist door die toegenomen Russische dreiging kan de haven zelf ook doelwit zijn.
Grondstoffen
Voor Boudewijn Siemons, president-directeur van Havenbedrijf Rotterdam, zijn het daarom uitdagende tijden. De haven krijgt minder grondstoffen binnen omdat het niet met alle industrie goed gaat of omdat er voor bijvoorbeeld Russische producten sancties gelden. Ook zijn er belangrijke chemische bedrijven uit Rotterdam vertrokken. Die waren juist belangrijk voor de strategische autonomie van de haven.
“We zijn steeds afhankelijker van spullen en grondstoffen van buiten. Chemische componenten en grondstoffen maken we namelijk steeds minder in Europa. Dat is zorgelijk”, zegt Siemons in gesprek met Nieuwsuur.
En ook voor verduurzaming investeren veel bedrijven nu liever buiten Europa. Het investeringsklimaat in Nederland draagt niet bij om dat tij te keren, zegt Siemons. “Terwijl de haven moet zorgen voor de leveringszekerheid in Europa van energie, voedsel en andere essentiële materialen.” De overslag in de Rotterdamse haven daalde de eerste zes maanden van dit jaar met net iets meer dan 4 procent.
Sleutelfunctie
Capaciteitsproblemen op het elektriciteitsnet, hoge energiekosten en de stikstofproblemen zijn de haven een doorn in het oog. Bedrijven kunnen niet meer op tegen buitenlandse concurrenten, zegt Siemons. “Door de stikstofproblemen zijn vergunningen onmogelijk en blijven investeringen achter. Duitsland en België doen dat veel beter. Wij hebben moeite om te concurreren met landen om ons heen.”
Dat komt ook door de energieprijs. “Die is in Duitsland de helft lager. Door lagere netwerkkosten en volumekortingen. Ze gaan daar anders om met heffingen en Duitsland heeft onlangs weer 5 miljard toegezegd om de energieprijs voor de industrie te stutten.”
Haveneconoom Bart Kuipers van de Erasmus Universiteit benadrukt dat het faciliteren van de Nederlandse import en export één van de sleutelfuncties is van de Rotterdamse haven. “Daarom is de haven ook van strategisch belang voor de Nederlandse economie.”
Want via Rotterdam komen hoogwaardige grondstoffen, die bij een heleboel producten een sleutelrol spelen, naar ons land én naar Europa. “Grondstoffen die nodig zijn om minder afhankelijk te worden van bijvoorbeeld China”, zegt Kuipers. Siemons: “Daarom moeten we ook zorgen dat er meer strategische voorraden van kritieke materialen worden aangelegd.”
NAVO
Veel werk aan de winkel, geeft de topman toe. “De politiek wil de haven en de industrie in Nederland beter maken, maar de tijd gaat echt dringen.” Ook de 1.5 procent aan investeringen die de defensie-industrie ten goede moeten komen, zoals afgesproken binnen de NAVO, mag van Siemons veel sneller worden uitgegeven. “In tien jaar dat geld uitgeven, is echt veel te lang. Dat moet eerder.”
Het havenbedrijf realiseert zich overigens dat het in een onrustige wereld ook zelf een strategisch doelwit kan zijn, zowel voor fysieke als digitale bedreigingen. “Cyberaanvallen hebben we al gehad. We werken daarom nauw samen met de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid en met het ministerie van Defensie. Want we moeten niet naïef zijn.”
